Een bekende metafoor binnen de gezondheidsbevordering is die van de bal en de berg. Gezond leven is als een zware grote bal een berg op duwen. Hoe steiler en hoger de berg -of hoe ongezonder en uitdagender de leefomgeving- hoe moeilijker het is om de bal omhoog te duwen. Als je even niet oplet, rolt de bal weer terug naar waar je begonnen was. Dit wordt vaak afgebeeld als één persoon die deze bal de berg op probeert te duwen. In mijn verhaal zijn er echter vier vrienden die samen de bal de berg opduwen.
Vier vrienden zijn dag in dag uit bezig met een grote bal een berg opduwen. De vrienden heten: Rob Routine, Stan Sociaal, Pim Plezier en Wim Wilskracht. De berg is steil, maar met z’n vieren lukt het goed om de bal stukje bij beetje omhoog te krijgen. Maar dan komt de coronapandemie. Gezonder leven wordt ineens belangrijker dan ooit, maar ook moeilijker.
Rob Routine heeft het al tijdens de eerste coronagolf meteen heel moeilijk. De manier waarop hij vroeger sportte, in de sportschool en soms tot ’s avonds laat, is niet meer mogelijk. Hij moet nieuwe routines vinden om toch gezond te blijven leven en dus de bal de berg op te blijven duwen. Dat valt zo tegen, dat hij al snel afhaakt. Hij zegt gedag tegen zijn vrienden en gaat thuis in zijn eentje op de bank zitten. De drie overgebleven vrienden krijgen het nu iets zwaarder, maar met z’n drieën lukt het nog steeds om de bal niet te laten glippen en rustig omhoog te blijven duwen.
Ook Stan Sociaal heeft het niet makkelijk. Social distancing zit niet in zijn natuur. Gelukkig kan hij nog sporten samen met anderen, als je maar een beetje afstand houdt en de plannen wat verandert. In tegenstelling tot Rob heeft Stan geen moeite met het veranderen van zijn plannen. Als hij het maar gezellig met anderen kan doen. Maar de coronaregels blijven veranderen en op een gegeven moment mag je nog maar met twee mensen samen buiten sporten. Ze zijn dus met één persoon te veel en Stan houdt het voor gezien. Hij gaat naar zijn andere vriendengroep toe die gezellig sport aan het kijken zijn. Hij ploft naast ze neer op de bank.
Pim Plezier en Wim Wilskracht hebben het nu moeilijker dan ooit met het omhoog duwen van de bal. Pim vindt de coronatijd sowieso een pittige periode. Voordat er corona was, deed hij met veel plezier aan zaalvoetbal. Dat kon ineens niet meer, dus ging hij dan maar buiten voetballen. Uiteindelijk bleek dat gelukkig ook leuk te zijn. Maar nu zijn zijn vrienden Rob en Stan weg en is het ook nog eens winter waardoor het in de kou en de regen steeds minder plezierig is om buiten te voetballen. Pim heeft er eigenlijk helemaal geen plezier meer in om samen met Wim de bal de berg op te duwen. Het duurt niet lang voordat ook Pim naar huis gaat. Hij doet zijn gordijnen dicht, gaat op bed liggen en trekt de dekens over zich heen.
Nu moet Wim puur op wilskracht en in zijn eentje de bal de berg opduwen. Gaat hem dat wel lukken? Dat ligt er natuurlijk aan hoe steil de berg eigenlijk is. Als Wim opgegroeid is in een wereld waar de bergen niet zo steil zijn, hem aan niks tekort komt en de omgeving uitnodigt om gezond te leven, dan lukt hem dat wel. Wim weet immers hoe belangrijk gezond leven is, helemaal tijdens de coronapandemie. Hij gaat in zijn eentje wandelen, fietsen of hardlopen. In weer en wind. Omdat hij gemotiveerd is om gezond te blijven.
Maar als Wim opgegroeid is in een wereld waar de bergen heel erg steil zijn, in een arme wijk en een omgeving die uitnodigt om ongezond te leven, dan wordt het natuurlijk een heel ander verhaal. Dan is wilskracht niet genoeg en heeft hij zijn vrienden Routine, Sociaal en Plezier hard nodig. En waarom proberen we niet ook de bergen minder steil te maken?
Blog door Gera Nagelhout
(deze blog verscheen ook op de website van onderzoeksinstituut IVO)